توسعه پایدار ایران در سایه فرهنگ و هویت بومی
توسعه پایدار ایران در سایه فرهنگ و هویت بومیدومین همایش «فرهنگ و اقتصاد» با محوریت پیوند میراث تمدنی و طبیعی ایران در اتاق بازرگانی مشهد برگزار شد.
به گزارش خبرگزاری تو از خراسان رضوی
، در دومین همایش «فرهنگ و اقتصاد» جمعی از فعالان اقتصادی، فرهنگی و دانشگاهی استان، بر ضرورت توجه به نقش فرهنگ در بنیان‌های اقتصادی کشور تاکید کردند و بر این باور بودند که توسعه واقعی و پایدار، تنها در سایه بازگشت به هویت ایرانی، دانایی بومی و تعامل میان فرهنگ و اقتصاد محقق می‌شود.
محمدحسین روشنک عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی خراسان رضوی، از هدف‌گذاری این اتاق برای تقویت ارتباط میان فرهنگ و اقتصاد خبر داد و گفت: در این راستا با هماهنگی اتاق ایران و در چهارچوب مصوبات هیات نمایندگان اتاق بازرگانی استان، شاهد ورود مبحث فرهنگ به حوزه کمیسیون‌های اتاق خواهیم بود. این امر می‌تواند زمینه‌ساز شکل‌گیری نگاهی منسجم‌تر به نقش مولفه‌های فرهنگی در توسعه اقتصادی استان باشد.
وی در ادامه اظهار کرد: اقتصادی که از پشتوانه فرهنگی بی‌بهره باشد، فاقد ارزش و پایداری در زندگی انسان‌هاست. در غیاب فرهنگ، فعالیت‌های اقتصادی از مسیر اصلی خود منحرف شده و در نهایت به زیان عاملان آن تمام خواهد شد؛ از این‌رو، هم‌افزایی فرهنگ و اقتصاد ضرورتی اجتناب‌ناپذیر در پیشبرد فرآیندهای توسعه اقتصادی و اجتماعی است.
روشنک همچنین با تاکید بر لزوم اولویت‌دادن به منافع جمعی در کنار فردگرایی در عرصه فرهنگ و اقتصاد، تصریح کرد: دستیابی به موفقیت در این حوزه‌ها مستلزم نگاهی جامعه‌محور است؛ نگاهی که از توجه به کل جامعه آغاز می‌شود و سپس به ارتقای فرد منتهی می‌گردد. چنین رویکردی، بر پایه تعامل و غنای فرهنگی، می‌تواند زمینه‌ساز رشد و پیشرفت پایدار اقتصادی باشد.
فرهنگ و هویت ایرانی، کلید توسعه پایدار در کشاورزی و تجارت
علی‌محمد شریعتی‌مقدم، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی خراسان‌رضوی نیز اظهار کرد: در شرایط کنونی ایران، لازم است به هویت ایرانی و تمدن خود توجه کنیم و این ارزش‌ها را در توسعه اقتصادی، به‌ویژه در بخش کشاورزی و تجارت، به کار گیریم.
شریعتی‌مقدم به اهمیت پیوند فرهنگ و اقتصاد و استفاده از خرد جمعی در حل چالش‌های اقتصادی اشاره کرد و گفت: هویت فرهنگی غنی می‌تواند ما را در برابر ناملایمات تاریخی و اقتصادی مقاوم کند.
وی افزود: در کشاورزی، به دنبال ایجاد حلقه‌های هم‌افزایی بین بخش‌های مختلف اقتصادی و فرهنگی هستیم تا به توسعه پایدار در کشاورزی و به‌ویژه در مناطق خشک ایران کمک کنیم. این توسعه باید مبتنی بر ارزش‌های منطقه‌ای و مزیت‌های محلی باشد.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی خراسان‌رضوی به توجه به مدل‌های تجاری نوین مبتنی بر هویت فرهنگی اشاره و تصریح کرد: امروزه، برندها و تجارت‌های موفق در دنیا بر هویت فرهنگی خود تمرکز دارند و ایران باید از این پتانسیل‌های عظیم خود بهره ببرد.
وی با تاکید بر اهمیت توسعه دانش‌بنیان و استفاده از ظرفیت‌های فناوری‌های نوین در کشاورزی، به نقش جوانان و دانش‌آموزان حاضر در این رویداد اشاره کرد و گفت: فرزندان ایران، آینده‌سازان کشور هستند و ما از آنها بسیار می‌آموزیم. راه روشنی پیش رو داریم که با همت جوانان و تلاش‌های مستمر، به آن دست خواهیم یافت.
همت ملی برای اصلاح رفتارهای زیست‌محیطی
احمد اثنی‌عشری نایب‌رئیس اتاق بازرگانی خراسان رضوی، با اشاره به ضرورت اصلاح فرهنگ عمومی در مواجهه با محیط‌زیست گفت: متاسفانه بخشی از مشکلات زیست‌محیطی کشور تنها ناشی از ضعف حکمرانی نیست، بلکه به رفتارهای نادرست خود ما بازمی‌گردد.
وی با بیان تجربه‌ای از سفر به ژاپن اظهار کرد: در این کشور کشیدن سیگار در فضای عمومی ممنوع است و حتی برای خاکستر سیگار، ماموران پلیس با احترام از شهروندان می‌خواهند آن را در محفظه مخصوص بریزند. این میزان از نظم و احترام به محیط‌زیست نشان می‌دهد که چگونه می‌توان با فرهنگ‌سازی، رفتارهای مخرب را کاهش داد.
اثنی‌عشری افزود: تحقیقات نشان می‌دهد ته‌سیگارها حاوی بیش از ۳۰ نوع ماده شیمیایی سمی هستند و ۸ میلیارد نخ سیگار، حدود ۷ میلیارد مترمکعب آب را برای همیشه از بین می‌برد؛ یعنی ۷ برابر مصرف آب شهر تهران. هر ته‌سیگار نیز در زمان بارندگی می‌تواند تا یک متر از خاک را آلوده کند.
وی همچنین نسبت به رهاسازی زباله‌های خطرناک مانند باتری‌ها هشدار داد و گفت: باتری‌های خانگی حاوی عناصر سمی مانند جیوه، کادمیوم و سرب هستند که در صورت نفوذ به خاک و آب‌های زیرزمینی، به‌صورت مستقیم به انسان و سایر خبرگزاری توودات زنده بازمی‌گردند.
نایب‌رئیس اتاق بازرگانی خراسان رضوی با اشاره به سیاست‌های محیط‌زیستی ژاپن خاطرنشان کرد: در این کشور شهروندان برای خرید لوازم برقی جدید، موظف‌اند وسیله قدیمی خود را تحویل مراکز بازیافت دهند. این اقدام از انباشت پسماندهای الکترونیکی جلوگیری می‌کند و چرخه بازیافت را فعال نگه می‌دارد.
اثنی‌عشری تاکید کرد: برای رسیدن به چنین سطحی از آگاهی و نظم، نیازمند یک همت ملی هستیم. بخشی از اصلاح حکمرانی در محیط‌زیست از خود ما آغاز می‌شود و باید در مسیر فرهنگ‌سازی عمومی گام برداریم.
کویر ایران؛ الگویی جهانی برای زندگی پایدار و فرهنگ صلح
محمدحسین پاپلی‌یزدی جغرافی‌دان و پژوهشگر نیز در این همایش با تاکید بر نقش تمدن‌های کویری در شکل‌دهی به هویت فرهنگی و اجتماعی ایران، کویرهای کشور را «نماد پایداری، صلح و خِرد جمعی ایرانی» توصیف کرد.
وی با اشاره به ویژگی‌های خاص زیست در نواحی خشک و نیمه‌خشک ایران گفت: کویر، اگرچه در ظاهر بی‌جان می‌نماید، اما در بطن خود فرهنگی ژرف و سرشار از معنا دارد.
پاپلی‌یزدی افزود: مردمان این مناطق در طول تاریخ با روحیه صلح‌طلبی، کار و خلاقیت زیسته‌اند و هیچ‌گاه به دنبال سلطه‌جویی یا گسترش قلمرو نبوده‌اند.
این پژوهشگر تاکید کرد: ساکنان کویر با تکیه بر اقتصاد خُرد، صنایع‌دستی و هم‌زیستی مسالمت‌آمیز، تمدن‌هایی کوچک اما پایدار بنا کرده‌اند؛ تمدن‌هایی که به جای جنگ و نزاع، بر آرامش، مشارکت اجتماعی و سازگاری با طبیعت استوار بوده‌اند.
به گفته او، در حالی‌که بسیاری از مناطق جهان درگیر منازعات و بحران‌ها بوده‌اند، جامعه کویری ایران با اتکا به فرهنگ صلح، مدارا و خودکفایی، به سمت توسعه شهری و اقتصادی در مقیاس‌های متناسب با محیط پیش رفته است.
پاپلی‌یزدی این الگو را «نمونه‌ای ارزشمند از تاب‌آوری انسانی و زیست پایدار در برابر محدودیت‌های طبیعی» دانست.
وی همچنین بر اهمیت حفظ فرهنگ‌های بومی و الگوهای سنتی زیست در مناطق کویری تاکید کرد و افزود: اگر از این میراث فرهنگی مراقبت نشود، بخشی از هویت تمدنی ایران از میان خواهد رفت.
او تاکید کرد: آموزش، تقویت جوامع محلی و توجه به ارزش‌های فرهنگی این مناطق می‌تواند راهی برای تداوم فرهنگ صلح و پایداری در جهان امروز باشد.
نگاهی به میراث کاریزی ایران
در ادامه این رویداد، محمد علایی، رئیس کمیسیون آب و محیط زیست اتاق بازرگانی خراسان رضوی، بر اهمیت کوهستان‌ها در تامین آب و جلوگیری از گسترش کویر در ایران تاکید و بیان کرد: نیاکان ایرانیان به دلیل نیاز به آب در مناطق ناآرام و کوهستانی ساکن شدند.
علایی همچنین به فرهنگ و تمدن کاریزی اشاره کرد و سه اصل اساسی آن را یادآور شد که شامل مالکیت مردم بر آب، مدیریت آب توسط مردم، و تعیین قیمت آب در بازار می‌شود ۱۳۲۰ به بعد، به ویژه پس از ۱۳۵۲، این اصول را نادیده گرفته‌اند و باعث دولتی شدن منابع آب و جنگل‌ها شده‌اند.
علایی به بحران آب در دشت مشهد اشاره کرد و گفت: ۸۵ درصد مساحت این دشت دچار فرونشست است و سدهای بزرگ منطقه نیز در آستانه خشک شدن هستند.
وی همچنین به هدر رفتن ۲۶۰ میلیون متر مکعب پساب در مشهد اشاره کرد و خواستار توجه بیشتر به تصفیه آب و مدیریت منابع آبی شد.
تاکید بر پیوند فرهنگ و اقتصاد در شکوفایی ایران
علیرضا قیامتی شاهنامه‌پژوه و عرفان‌شناس، در سخنانی بر نقش محوری پیوند فرهنگ و اقتصاد در شکوفایی تمدن ایران تاکید و دوران طلایی ایران را نتیجه همگرایی این دو عنصر دانست و به دستاوردهای بی‌نظیر ایران در دوره هخامنشیان اشاره کرد.
قیامتی بیان کرد: ایران برای نخستین بار در جهان، مفهومی مشابه سازمان ملل را در تخت جمشید بنیان نهاد، جایی که کتیبه‌ای با هدف گفتگوی فرمانروایان جهان برای جلوگیری از جنگ‌ها حک شده است.
وی همچنین به دستاوردهای ایران در زمینه حمل و نقل جهانی، نیروی دریایی، بانکداری، و سکه‌سازی اشاره کرد و این پیشرفت‌ها را حاصل پیوند عمیق فرهنگ و اقتصاد دانست.
قیامتی در ادامه، به نقش فردوسی در حفظ و اشاعه فرهنگ ایرانی پرداخت و تاکید کرد: فردوسی، با وجود بی‌مهری حکومت زمانه، با حمایت سرمایه‌داران ایرانی و صرف تمام دارایی خود، شاهنامه را به عنوان یادگاری جاودانه برای بشریت خلق کرد.
قیامتی همچنین به آموزه‌های اخلاقی و زیست‌محیطی در فرهنگ ایرانی اشاره کرد و گفت: احترام به طبیعت و پرهیز از آزار دیگران، از اصول اساسی این فرهنگ است که این ارزش‌ها نه تنها در گذشته، بلکه در دوران معاصر نیز می‌توانند راهگشای پیشرفت جامعه باشند.
در پایان، قیامتی بر ضرورت همراهی فرهنگ و اقتصاد در سیاست‌گذاری‌های معاصر تاکید کرد و خواستار توجه بیشتر به میراث فرهنگی ایران و آشنایی کارآفرینان با آموزه‌های ایرانی شد.
وی معتقد است که بدون این پیوستگی، پیشرفت پایدار امکان‌پذیر نیست.
