تأثیر سفر ترامپ به خلیج فارس مناقشات منطقه ای
تأثیر سفر ترامپ به خلیج فارس مناقشات منطقه ایسفر چهار روزه ترامپ به حوزه خلیج فارس به پایان رسید. اما به نظر نمی رسد پیامدهای این سفر تا سالها خاتمه پیدا کند.
به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری تو
، سفر چهار روزه ترامپ به حوزه خلیج فارس عصر روز جمعه (۲۶ اردیبهشت) به پایان رسید. در جریان این سفر عربستان متعهد به سرمایه گذاری ۶۰۰ میلیارد دلاری، قطر متعهد به سرمایه گذاری ۱.۲ تریلیون دلاری و امارات متحده عربی متعهد به سرمایه گذاری ۱.۴ تریلیون دلار در آمریکا شدند.
این سفر علاوه بر پیامدهایی که مستقیماً در اقتصاد آمریکا قابل اندازه گیری است، آثار و نتایج دیگری در حوزه منطقه ای و بین المللی نیز به جای گذاشت:
افزایش نگرانی های اسرئیل
از دید تحلیلگران اسرائیلی، سفر بسیار جنجالی ترامپ به خلیج فارس و دیدارهای او با متحدان کلیدی ایالات متحده در منطقه به رهبری عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی (و همچنین با جولانی)، «فقط یک» رویداد بین‌المللی نیست. این یک انفجار ژئوپلیتیکی عظیم و تکان‌دهنده است که نظم جهانی را تغییر می‌دهد و منعکس‌کننده‌ی تغییری عمیق و اساسی در سیاست خارجی، اولویت‌ها و استراتژی آمریکا در خاورمیانه است.
هدف از برگزاری این سفر، ارتقای تعاملات اقتصادی و فراهم کردن زمینه بحث‌های گسترده در مورد مسائل جنگ در نوار غزه و برنامه هسته‌ای ایران بود. رئیس جمهور آمریکا همه این کارها را در حالی انجام می‌دهد که رویکردی عملگرایانه و تجاری اتخاذ کرده، بر نتایج فوری متمرکز است و اقدامات و مشارکت‌های استراتژیکی را رهبری می‌کند که انتظار می‌رود به شدت بر اتحادهای منطقه‌ای و ساختار قدرت منطقه‌ای و جهانی تأثیر بگذارد.
به نظر کارشناسان اسرائیلی از منظر ژئوپلیتیک سیستماتیک، شکی نیست که ورود رئیس جمهور آمریکا به خاورمیانه و اقدامات او که با دستور کار اسرائیل هماهنگ نیست، زنگ خطری تکان دهنده برای رهبری اسرائیل است. امتناع اسرائیل از رسیدن به تفاهم و پایان دادن به جنگ در غزه، تنش‌ها با واشنگتن و همچنین اختلاف در منافع و اهداف استراتژیک آنها را تشدید می‌کند. این رویکرد همچنین جایگاه منطقه‌ای آن را تضعیف می‌سازد و ممکن است این رژیم را منزوی کند، شکاف‌ها و اختلافات بین اسرائیل و کشورهای منطقه، از جمله شرکایش در توافق‌نامه‌های ابراهیم، را افزایش دهد و آن را بیشتر در معرض تهدیدات امنیتی قرار دهد. مجموع این شرایط باعث شده تا نگرانی ها در اسرائیل در خصوص آینده روابط با آمریکا و مناسباتش با کشورهای عربی منطقه افزایش یابد.
افزایش وابستگی کشورهای خلیج فارس به آمریکا
با توجه به موقعیت جغرافیایی و دارایی‌های استراتژیکی که عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی با خود به همراه دارند از جمله منابع عظیم انرژی و پایگاه‌های نظامی استراتژیک، در کنار نقدینگی مالی و قابلیت‌های میانجیگری در درگیری‌های مختلف منطقه‌ای ، سفر چهار روزه اخیر برای دولت ترامپ این یک دستاورد حیاتی در مقیاس جهانی بود.
دستاوردی که به ایالات متحده اجازه می‌دهد تا بر تولید جهانی نفت تأثیر بگذارد و جایگاه خود را به عنوان تولیدکننده برتر نفت جهان ارتقا دهد، و همچنین صدها میلیارد دلار به اقتصاد آمریکا تزریق کند و در عین حال بدهی ملی و کسری بودجه آن را کاهش دهد (که در سال ۲۰۲۴ به ۱.۸ تریلیون دلار یا ۶ درصد از تولید ناخالص داخلی آن رسید).
به همین ترتیب، تعمیق مشارکت‌های اقتصادی با کشورهای عربی و افزایش معاملات تسلیحاتی و تضمین‌های امنیتی از سوی ایالات متحده، وابستگی امیرنشین‌های خلیج فارس و سایر اعضای شورای همکاری خلیج فارس به آن را تقویت می‌کند.
این مسئله باعث تغییر شکل ساختار اقتصادی منطقه و تحکیم تسلط واشنگتن بر مرکز سیستم پترودلار می شود، در حالی که نفوذ چین و روسیه را مهار کرده و همکاری‌های دوجانبه/چندجانبه بین آنها و شرکت‌های چینی و روسی، عمدتاً در زمینه‌های انرژی، فناوری و زیرساخت‌ها را محدود می‌کند.
تغییر نقشه های اسرائیل در نوار غزه
در عربستان از طریق ترامپ به اسرائیل فشار وارد شد تا برای یافتن راه حلی در نوار غزه تلاش کند. محمد بن سلمان به ترامپ گفت: «ما با شما، رئیس جمهور محترم، برای پایان دادن به جنگ غزه همکاری می‌کنیم.» فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی نیز اعلام کرد: «ما بر لزوم توقف جنگ در غزه و تضمین ارسال کمک‌های بشردوستانه توافق کردیم.»
بنابراین کسانی که فکر می‌کردند درگیری در غزه با آزادی سرباز عیدان الکساندر به پایان رسیده است، دریافتند که این نبرد تازه آغاز شده است. در حالی که روند آزاد شدن وی در دست اجرا بود، عصر همان روز (سه شنبه گذشته) نمایندگان اسرائیل و قطر در دوحه برای گفتگو در مورد ارسال کمک به غزه با هم دیدار کردند. این یک دیدار از پیش برنامه‌ریزی شده نبود، بلکه نتیجه فشار آمریکا بود، در حالی که اسرائیل نقشه‌های دیگری داشت. هزاران سرباز نیروی ذخیره را جذب کرده و برای عملیاتی گسترده آماده شده بود.
در همین راستا در روز آخر این سفر، ترامپ اشاره‌های به تحولات نوار غزه کرد. او با خوش‌بینی محتاطانه‌ای گفت: «فکر می‌کنم اتفاقات خوب زیادی قرار است طی ماه آینده رخ دهد و خواهیم دید. ما همچنین باید به فلسطینی‌ها کمک کنیم. می‌دانید، بسیاری از مردم در غزه از گرسنگی رنج می‌برند، بنابراین باید هر دو طرف را در نظر بگیریم.»
البته هنوز مشخص نیست دقیقاً راهکار ترامپ برای حل مشکل غزه چیست (البته به جز طرح تبدیل این منطقه به ریویرای خاورمیانه که با واکنش منفی غربی ها هم روبرو شد)، اما به نظر می رسد فشاری که رهبران عربی از طریق ترامپ به اسرائیل وارد کردند، اجرای طرح «ارابه های گیدئون» که یک برنامه نظامی برای سیطره بر نوار غزه بود را به تأخیر خواهد انداخت.
